تور: راهنمای نصب و استفاده

توی این پست نمی‌خوام وارد مباحث فنی و تئوری بشم و فقط قراره طریقه نصب و استفاده از مرورگر تور (در موبایل و دسکتاپ) رو بگم. اگه علاقه دارید در مورد تور بیشتر اطلاعات کسب کیند اینجا رو سر بزنید.

محتویات کلی این پست:

• معرفی
• راهنمای دانلود
• نحوه نصب
• آماده سازی و اجرا
• معرفی قابلیت‌ها و راهنمای استفاده
• نحوه حذف
• روش های دور زدن سانسور (CIRCUMVENTION)

---

قبل از اینکه شروع کنم به توضیح در مورد نحوه نصب و استفاده از تور، یه توضیح کوتاه و ساده در مورد تور و تاریخچه‌اش رو می‌گم.

تور چیه و چکار می‌کنه؟

تور یه نرم‌افزار آزاد (Free) و یک شبکه باز (open network) هست که کارش:

• کاهش ردیابی (tracking)
• کاهش نظارت دولت‌ها/شرکت‌ها/اشخاص (surveillance)
• مقابله با سانسور

است. تور در حال حاضر توسط یک شرکت غیرانتفاعی آمریکایی و همچنین آدم‌های داوطلب از تمام نقاط جهان اداره می‌شه و هدف اصلی‌ش تحقیق و توسعه ابزارهای امنیت دیجیتال هست.

ویدئوی زیر معرفی ساده و کوتاه تور (به زبان فارسی) هستش:

تور ≠ تور

تور (Tor)، تور (little-t Tor یا core tore) و مرورگر تور (Tor browser) با هم متفاوت هستن.

تور (Tor ‌‌یا ‌The onion routing project)

مسیریابی پیازی (onion route) یک تکنیک برای ارتباط ناشناس در یک شبکه کامپیوتری است. این تکنیک توسط نیروی دریایی آمریکا توسعه پیدا کرد (در دهه ۱۹۹۰). بعدا در سال ۲۰۰۲ پاول سایورسن (از کارمندانی که مسیریابی پیازی رو در ابتدا توسعه دادن) به همراه چند نفر دیگه بزرگترین و شناخته‌شده‌ترین پیاده سازی از مسیریابی پیازی رو توسعه دادن و اسمش رو پروژه مسیریابی پیازی (The Onion Routing Project) یا به صورت مخفف تور (Tor) گذاشتن.

تور (little-t Tor یا core tor)

تور،‌ هسته مرکزی نرم‌افزار پروژه تور هست و یه پروکسی هستش (درواقع یک SOCKS Proxy) که ارتباط در شبکه رو امن می‌کنه. با استفاده از این نرم‌افزار می‌تونید پروکسی هر نرم‌افزاری رو که میخواید (یا کل سیستم عامل‌تون رو) تنظیم کنید و ارتباطتون رو از طریق شبکه تور برقرار کنید. این نرم‌افزار رو می‌شه به راحتی توی سیستم‌عامل مک و توزیع‌های مختلف لینوکس نصب کرد اما در ویندوز به راحتی قابل استفاده نیست.

مرورگر تور (Tor browser)

مرورگر تور یک مرورگر هستش (مثل گوگل کروم و فایرفاکس) که از تور (و چند نرم‌افزار دیگه) استفاده می‌کنه. مرورگر تور بر پایه فایرفاکس هستش و تقریبا در همه جا می‌شه به راحتی نصب و استفاده کرد (ویندوز، مک، لینوکس، اندروید، آی او اس).

نصب تور

همونطور که گفتم من قراره طریقه نصب و استفاده از مرورگر تور رو بگم. راهنمای نصب و استفاده از نرم‌افزار تور (little-t Tor) رو می‌تونید توی وبلاگ علی مولایی بخونید که به صورت کامل و دقیق توضیح داده.

دانلود مرورگر تور

دانلود از طریق وبسایت رسمی

برای دانلود مستقیم از سایت رسمی پروژه تور، روی این لینک کلیک کنید و با توجه به سیستم عامل خودتون، نسخه مورد نظرتون رو دانلود کنید.

دانلود از طریق ایمیل

خب همونطور که انتظار می‌ره وسایت تور توی کشور عزیزمون فیلتر هستش. اما خبر خوب اینه که اگر به vpn دسترسی ندارید، میتونید به راحتی از طریق ایمیل، مرورگر تور رو دانلود کنید 😎
برای اینکار یک ایمیل به gettor@torproject.org بزنید و توی قسمت پیام ایمیل، نوع سیستم عامل‌تون رو به صورت زیر بنویسید:

• اگر سیستم عامل‌تون ویندوز هست، بنویسید: windows
• اگر سیستم عامل‌تون مک هست، بنویسید: osx
• و اگر سیستم عامل‌تون لینوکس هست، بنویسید: linux

*یادتون باشه قسمت موضوع (subject) رو خالی بزارید، و هیچ چیزی اضافه دیگه‌ای توی قسمت پیام ننویسید (بجز نوع سیستم عامل‌تون که توضیح دادم).

وقتی ایمیل رو فرستادید، بعد از چند دقیقه یه ایمیل حاوی لینک دانلود مرورگر تور براتون میاد (ایمیلی که دریافت می‌کنید شبیه عکس زیره و قسمت‌هایی که توی باکس قرمز هستن، لینک‌های دانلود هستن).

دانلود برای موبایل

اندروید

• دانلود از طریق گوگل‌پلی
  از طریق گوشی موبایل وارد اپلیکشن گوگل‌پلی بشید و “tor browser” رو سرچ کنید یا اینکه این لینک (صفحه مرورگر تور در گوگل‌پلی) رو توی گوشی باز کنید.

• دانلود از طریق ‌F-Droid
  F-Droid یک استور برای پلتفرم اندروید (شبیه گوگل‌پلی) برای نرم‌افزارهای آزاد (Free Software) هست. ابتدا اپلیکیشن F-Droid رو دانلود (از اینجا) و نصب کنید. بعد باید مخزن پروژه گاردین (Guardian Project’s Repository) رو در اپلیکیشن F-Droid وارد کنید. برای اینکار اینجا رو ببینید.

• دانلود فایل apk به صورت مستقیم
  و درنهایت می‌تونید به صورت مستقیم فایل apk مرورگر تور رو با توجه به معماری پردازنده گوشی‌تون از خود سایت تور دانلود کنید و نصب کنید.

آی او اس

برای دانلود نسخه آی او اس باید از طریق اپ استور اقدام کنید. دقت کنید که نسخه‌های جعلی زیادی از مرورگر تور توی اپ استور هست. برای دانلود نسخه‌ای که خود تور از اون حمایت می‌کنه اینجا کلیک کنید. یه نکته دیگه اینکه مرورگر تور برای آی او اس ناقص هستش و یک سری مشکلات داره (مثلا کرش کردن برنامه وقتی گوشی رو حالت sleep میره).

نصب مرورگر تور

تور نیاز به نصب نداره و کافیه فایل اجرایی برنامه (فایل exe. برای ویندوز و فایل dmg. برای مک) رو اجرا کنید. ولی توی لینوکس یه سری تنظیمات نیاز داره که جلوتر توضیح می‌دم.

نصب در لینوکس

اول فایل دانلودی (فایل با پسوند tar.xz.) رو باید از حالت فشرده خارج کنید. برای اینکار می‌تونید با راست کلیک کردن روی فایل و انتخاب گزینه Extract فایل رو از حالت فشرده خارج کنید. یا می‌تویند دستور زیر رو توی ترمینال بزنید:

بعد باید به فایل اسکریپت، اجازه اجرا شدن بدید. برای اینکار به مسیر پوشه مرورگر تور (که توی مرحله قبل از حالت فشرده خارج کردید) برید. بعد روی فایل start-tor-browser.desktop راست کلیک کنید و روی گزینه Properties (یا Preferences) کلیک کنید. بعد به قسمت Permissions برید و گزینه Execute رو فعال کنید:

در نهایت روی فایل start-tor-browser.desktop دابل کلیک کنید تا مرورگر تور اجرا بشه.

حل مشکلات نصب

• حل مشکل باز شدن فایل متن به جای نرم‌افزار

توی اوبونتو و بعضی از توزیع‌های لینوکس اگه سعی کنید فایل start-tor-browser.desktop رو اجرا کنید، ممکنه که یک فایل متن (text) به جای مرورگر باز بشه. برای حل این مشکل، برنامه “Files” (GNOME Files یا Nautilus) رو باز کنید. بعد به قسمت Preferences برید.

حالا توی قسمت Behavior، گزینه “Run them” یا “Ask what to do” رو توی قسمت “execute text files” انتخاب کنید.

• حل مشکل به وجود نیامدن راه‌انداز یا آیکون مرورگر (launcher) در قسمت نرم‌افزارها

توی فدورا و بعضی دیگه از توزیع‌های لینوکس ممکنه launcher مرورگر به وجود نیاد. برای حل این مشکل باید مرورگر تور رو به عنوان یک نرم‌افزار ثبت (register) کنید و براش یه ورودی (entry) در نرم‌افزارها بسازید. برای اینکار کافیه دستورات زیر رو توی ترمینال اجرا کنید:

اجرای مرورگر تور در دسکتاپ

بعد از نصب، برنامه رو اجرا کنید. بعد از اجرا باید پنجره‌ای شبیه تصویر زیر رو ببینید:

اگر تور براتون فیلتر نیست (خارج از ایران هستید)، روی گزینه Connect کلیک کنید. اما اگر تور براتون فیلتر هست، برای اینکه بتونید فیلتر رو دور بزنید و به شبکه تور وصل بشید، باید پل (bridge) تنظیم کنید. برای اینکار روی Configure کلیک کنید. بعد توی پنجره جدید، گزینه “Tor is censored in my country” رو فعال کنید. اینجا سه تا انتخاب دارید. اول تلاش کنید که از پل‌های داخلی استفاده کنید، چونکه راه ساده‌تر و سرراست‌تریه. برای اینکار گزینه “Select a built-in bridge” رو انتخاب کنید و بعد از منوی روبروش گزینه “obfs4” رو انتخاب کنید. در نهایت رو دکمه “Connect” کلیک کنید.

اگر راه اول براتون جواب نداد، گزینه “Request a bridge from torproject.org” رو انتخاب کنید و بعد روی دکمه “Request a Bridge” کلیک کنید. با انتخاب این گزینه نرم‌افزار به صورت خودکار یک پل رو از سایت تور دانلود و استفاده می‌کنه. بعد از دانلود پل، روی دکمه “Connect” کلیک کنید.

اگر این راه هم جواب نداد، راه آخر دریافت و وارد کردن پل به صورت دستی هستش. برای این کار دو راه دارید.
راه اول اینه که به سایت رسمی دریافت پل برای تور برید و یک پل دریافت کنید.
راه دوم اینه که یه ایمل بدون موضوع (subject) به آدرس bridges@torproject.org بزنید و توی متن پیام عبارت get bridges رو بنویسید (دقت کنید که ایمیل رو حتما باید از یکی از سرویس دهنده‌های Gmail یا Riseup ارسال کنید). بعد از چند دقیقه یک ایمیل حاوی یک پل براتون ارسال می‌شه.

به هر طریقی که پل‌ رو دریافت کردید، توی قسمت “Provide a bridge I know” کپی کنید.

بعد از تنظیم پل رو گزینه Connect کلیک کنید. حالا تور آماده استفاده‌ست 🎉

حل مشکلات اجرای مرورگر تور

اگر همچنان در اجرای مرورگر تور مشکل داشتید، راه‌های زیر رو امتحان کنید:

• مطمئن بشید که آنتی ویروس یا فایروال سیستم‌تون، مرورگر تور را بلاک نکرده باشه.
• ساعت سیستم رو چک کنید و مطمئن بشید که درست تنظیم شده.
• امکان داره که مرورگر تور به خوبی بسته نشده باشه و در پس‌زمینه سیستم در حال اجرا باشه و با دوباره اجرا کردن اون، خطا دریافت کنید. سعی کنید سیستم رو یکبار ری‌استارت کنید و دوباره امتحان کنید.
• در نهایت اگه همچنان مشکل داشتید، سعی کنید مرورگر تور را حذف و دوباره نصب کنید.

اجرای مرورگر تور در موبایل

توی موبایل هم رویه دقیقا مثل دسکتاپ هست. بعد از نصب و اجرا صفحه‌ای شبیه به عکس زیر رو می‌بینید. احتمالا اگر توی ایران هستید و دکمه Connect رو بزنید، وصل نمیشه. اگر اینطور بود، باید پل (bridge) اضافه کنید. برای اینکار روی دکمه تنظیمات (بالا، سمت راست) بزنید.

بعد توی صفحه تنظیمات، روی گزینه Config Bridge کلیک کنید (پایین صفحه).

اینجا به دو طریق می‌تونید از پل استفاده کنید. اول اینکه از گزینه obfs4 استفاده کنید، که بصورت اتوماتیک انجام میشه.

یا اینکه به طریقی که در قسمت قبل (اجرای مرورگر تور در دسکتاپ) توضیح داده شد، پل رو به صورت دستی به دست بیارید و توی برنامه قرار بدید. بعد از اینکه پل رو بدست آوردید، روی گزینه Provide a Bridge I know کلیک کنید و اونجا کپی کنید.

بعد از اینکه تنظیمات پل رو انجام دادید، به صفحه اصلی مرورگر برگردید و روی دکمه Connect کلیک کنید. حالا می‌تویند از مرورگر تور استفاده کنید ✌️

استفاده از مرورگر تور

مرورگر تور بر پایه فایرفاکس توسعه داده شده و تقریبا شبیه فایرفاکس هست. استفاده ازش هم به سادگی استفاده از هر مرورگر دیگه‌ای هست که البته قدرت بیشتری میده که در برابر شنود، ردیابی، نقض حریم خصوصی، و سانسور بایستید 💪

دور (circuit) و تغییر آن

با کلیک روی آیکون قفل توی قسمت سمت چپ نوار آدرس، قسمت بالای مرورگر، وارد منوی اطلاعات سایت می‌شید. توی این قسمت، علاوه بر اطلاعات معمول (مثل مجوز‌های سایت و رمزگذاری بودن ارتباط با سایت)، می‌تونید دوره (circuit) حال حاضرتون رو ببینید. منظور از circuit، مسیری در شبکه تور هست که بصورت توالی تصادفی از گره‌ (node) ها ساخته شده (منظور از گره، یک کامپیوتر در شبکه است) که گره ابتدایی کامپوتر شماست و گره پایانی سایتی که توش هستید (و در این بین حداقل سه گره تصادفی وجود داره). شما می‌تونید با کلیک روی دکمه “New Circuit for this Site” یک دور تصادفی جدید ایجاد کنید.

تغییر سطح امنیتی مرورگر تور

مرورگر تور سه سطح امینیتی داره. به صورت پیش‌فرض روی سطح اول یعنی Standard هست، ولی شما می‌تونید به سطح دلخواه تغییرش بدید. سطوح به شرح زیر هستن:

• استاندارد (Standard): توی این حالت، تمام ویژگی‌های وبسایت‌ها و مرورگر تور فعال هستن.
• امن‌تر (Safer): توی حالت برخی ویژگی‌های وبسایت‌ها که عموما خطرناک هستند غیرفعال می‌شن. مثلا جاوااسکریپت در سایت‌هایی که HTTPS نیستن غیر فعال می‌شه، یا اینکه بعضی از فونت‌ها غیرفعال می‌شن. اگر این حالت رو انتخاب کنید ممکنه عملکرد بعضی از سایت‌ها مختل بشه.
• امن‌ترین (Safest): توی این حالت، که امن‌ترین حالت ممکن هست، تنها ویژگی‌هایی از وبسایت‌ها فعال هستن که برای اجرای اون سایت به صورت استاتیک نیاز هست. توی این حالت جاوااسکریپت به صورت پیش‌فرض برای تمام سایت‌ها غیرفعال هست. توجه کنید که توی این حالت خیلی از سایت‌ها عملکردشون رو از دست می‌دن.

برای تغییر سطح امنیتی،‌کافیه روی آیکون سپر (قسمت بالا سمت راست) مرورگر تور کلیک کنید و بعدش روی گزینه Advanced Security Settings کلیک کنید.

بعد به پایین صفحه باز شده اسکرول کنید و توی قسمت Security گزینه مورد نظرتون رو انتخاب کنید.

آپدیت کردن مرورگر تور

یادتون باشه که سعی کنید هر نرم‌افزاری رو که استفاده می‌کنید، به روز نگه دارید. این کار بخصوص از این جهت اهمیت داره که اکثر اشکالات امنیتی شناخته شده نرم‌افزار تا اون لحظه توی آپدیت‌های جدید برطرف می‌شن. در مورد مرورگر تور، هر وقت که نسخه جدید وجود داشته باشه، یه علامت هشدار میاد روی آیکون منو مرورگر (بالا، سمت راست). وقتی که روش کلیک کنید و منو رو باز کنید، اولین گزینه، آپدیته (در صورت وجود آپدیت جدید). با کلیک روی گزینه آپدیت می‌تونید مرورگر رو آپدیت کنید و نیاز به کار اضافه دیگه‌ای نیست.

موتور جست‌وجوی DuckDuckGo

موتور جست‌و‌جوی پیش‌فرض در مرورگر تور داک داک گو (DuckDuckGo) هست (البته معلومه که می‌تونید از هر موتور جست‌و‌جوی دیگه‌ای استفاده کنید). DuckDuckGo یک موتور جست‌و‌جو است که برای افزایش حریم خصوصی و جلوگیری از ردیابی و شنود طراحی شده که داده‌های خصوصی شما رو جمع‌آوری نمی‌کنه و به اشتراک نمی‌ذاره (کاری که گوگل انجام می‌ده. این کار رو می‌کنه چون مدل درآمدزایی اون از طریق تبلیغات هدف‌مند و جمع‌آوری و تحلیل داده و فراداده‌ست).

افزونه‌های پیش‌فرض مرورگر تور

مرورگر تور به صورت پیش‌فرض دارای دو افزونه HTTPS Everywhere و NoScript هست. اولی باعث می‌شه که وقتی یه سایت رو باز می‌کنید آدرس رمزگذاری شده‌ی سایت رو باز کنه (اگر به صورت پیش‌فرض اینکار رو نمی‌کنه) و اگر اون سایت از پروتکل HTTPS (یه پروتوکل هست که ارتباط رو رمزگذاری می‌کنه. برای اطلاعات بیشتر اینجا رو ببینید) استفاده نکنه، یه هشدار بهتون می‌ده و مستقیم وارد اون سایت نمی‌شه.
دومی هم به شما این توانایی رو می‌ده که فقط به سایت‌هایی اجازه اجرای جاوا اسکریپت، فلش، جاوا، و دیگر پلاگین‌ها رو بدید که بهشون اعتماد دارید.

حذف مرورگر تور

همونطور که گفتم، تور نیازی به نصب نداره و در نتیجه برای پاک کردنش کافیه فولدر مرورگر رو پاک کنید (به همین راحتی 😊). طریقه حذف مرورگر تور و مسیر پیش‌فرض برای فولدر اون توی سیستم‌عامل‌های مختلف به صورت زیر هستش:

• ویندوز: فولدر مرورگر تور در دسکتاپ
• مک: آیکون مرورگر تور رو بندازید توی سطل آشغال و بعد فولدر دیتای مرورگر تور رو، توی مسیر ~/Library/Application Support/ پاک کنید.
• لینوکس: فولدر مرورگر تور در فولدر home

روش های دور زدن سانسور (CIRCUMVENTION)

ممکن است بعضی اوقات دسترسی مستقیم به شبکه تور توسط ISP یا دولت قطع شود. مرورگر تور شامل ابزارهای دور زدن این محدودیت هاست. به این ابزارها “pluggable transports” میگن.

آموزش استفاده از این این ابزارها رو می تونید توی وبسایت پس کوچه ببینید:

آموزش دور زدن سانسور در وبسایت پس کوچه

---

برای نوشتن این مطلب از منابع زیر استفاده کردم:

• وبسایت رسمی پروژه تور
• بنیاد Electronic Frontier (EFF)